مسجد سلیمانیه


مسجد سلیمانیه در استانبول از مسجدهای جامع این شهر است که در سال‌های ۱۵۵۰ تا ۱۵۵۷ ساخته شد.این مسجد را معمار بزرگ عثمانی خواجه معمار سنان آغا به‌دستور پادشاه عثمانی سلطان سلیمان اول طرح کرد. ارتفاع گنبد این مسجد ۵۳ متر و قطر گنبد ۲۷٫۵ متر است.

نا به سنت عثمانی این مسجد چهار منار (گل‌دسته) دارد که نشانه مسجدهائی است که به امر شاهان ساخته می‌شد. سبک معماری آن، مانند دیگر کارهای سنان و معماران عثمانی ترکیبی از سبک معماری بیزانسی و اسلامی است. بر پایهٔ رسم آن دوره این مسجد دارای ساختمان‌های جنبی مانند مدرسه و حمام و کتابخانه و کاروانسرا و بیمارستان و آشپزخانه عمومی نیز بوده‌است. این‌گونه ساختمان‌های جنبی را «کلیهٔ مسجد» (به ترکی عثمانی «جامی کولیه‌سی») می‌نامیدند.

در باغ پشت این مسجد آرامگاه‌های سلیمان اول و همسر و مادر و خواهرش و نیز آرامگاه‌های سلیمان دوم و احمد دوم قرار دارد.
مسجد سلیمانیه و مجموعه آن که شاهکار معمار سینان است یکی از زیباترین و بهترین نمونه های معماری اسلامی است . مجموعه از نظر شهرسازی ، تکنیک ، استقامت و پایداری یک موفقیت بی نظیر است . ۶ مدرسه ، طبق خانه ، عمارت ، کاروانسرای ، بیمارستان ، حمام ، مکتب خانه ، حجره و دکانها ، و مقبره سلطان خرم و سلطان قانونی ، مجموعه سلیمانیه را به مجموعه فرهنگی اجتماعی بزرگی تبدیل کرده است که پس از مجموعه فاتح ، در نوع خود بزرگترین است . این مجموعه در بین سالهای ۱۵۵۷-۱۵۵۰ به دستور سلطان قانونی و توسط معمار سینان ساخته شده است . با ساختمانهای طبقه طبقه ای که به روی تپه ساخته شده یک مجموعه جالب توجه با نظمی خاص است . در چهار گوشه این مجموعه چهار مناره ساده ولی ظریف بنا شده است که دو تای آن دارای ۲ گلدسته و ۲ مناره دیگری دارای ۳ گلدسته می باشد. این ۱۰ گلدسته نشانه آن است که سلطان قانونی دهمین سلطان عثمانی است.





در نقشه مسجد که کاملا” ارگانیک است هیچ گوشه ای قربانی زیبایی گوشه دیگری نشده است . این عبادتگاه که مطابق با سلیقه و سنت های فرهنگی دوران خود ساخته شده بدون تاثیر گذاری فنی و افراط در معماری ، با ظرافت خاصی تزیین یافته است . علیرغم اینکه در اوج دوران هنر چینی سازی ساخته شده است لیکن فقط دیوار محراب آن با چینی پوشیده شده است . همچنین اکوستیک بسیار حساس مسجد را نیز نباید فراموش نمود . در مقابل محراب مسجد ، مقبره سلطان قانونی قرار دارد . در سمت چپ این مقبره نیز مقبره سلطان خرم با چینی های بسیار زیبا و رنگهای متنوع و در گوشه سمت چپ آن نیز مقبره بسیار ساده معمار سینان خالق آثار معماری بی نظیر قرار دارد . در شبستان ، مسجد سلیمانیه واقع شده است . معمار سینان ( وفات ۱۵۸۸) این مقبره ساده و زیبای جالب توجه را خود ساخته است . این مقبره ، ظرافت و سادگی ناشی از ذکاوت این استاد بزرگ را به نمایش میگذارد.

معمار:عبدالعزیز فرمانفرمائیان



تاريخچه ساخت مسجد
در تاريخ 15/6/1327 اعضاي انجمن معارف اسلامي دانشجويان طي نامه اي رسمي از دانشگاه و اولياي امور تقاضا كرده‌اند كه براي رعايت حال دانشجويان ‌‌‌، تصميمي دربارة ساختمان يك مسجد آبرومند ‌‌‌، اتخاذ نمايند كه دانشجويان بتوانند در آن‌جا به ‌ عبادت بپر د ازند‌‌
فراهم نمودن مقدمات ساخت مسجد تا تاريخ 16/1/1334 به تعويق افتاد اما طبق اظهارات دكتر اقبال- رئيس وقت دانشگاه – قرار شد كه اولين كلنگ ساخت مسجد دانشگاه در روز اول ارديبهشت ماه سال 1334 به زمين بخورد.
متن اظهارات دكتر اقبال در تاريخ 16/1/1334 :
"مقدمات ساختمان مسجد دانشگاه فراهم گرديده و اولين كلنگ بناي مسجد مزبور با مراسم خاصي در اوايل ارديبهشت ماه به ‌ زمين زده خواهد ‌شد‌‌‌. مخارج ساختمان مسجد دانشگاه ‌‌‌، ده ‌ ميليون ريال برآورد ‌ شده كه از طرف دانشگاه تهران تأمين گرديده ‌ است‌‌‌. در ساختمان مسجد دانشگاه ‌‌‌‌، يك سالن بزرگ براي ‌ مراسم تحليف و گذرانيدن پايان‌ نامه‌هاي ‌ فارغ‌التحصيلان دانشكده‌هاي مختلف بنا مي‌‌شود‌‌‌. نقشة ساختمان مسجد ‌‌‌، نظير مساجد بزرگ با در نظر گرفتن احتياجات دانشگاه ‌‌‌‌، ترسيم شده و محل آن در محوطة مركزي دانشگاه تعيين گرديده است. اين مسجد داراي يك سردر عالي و مرتفع و در وسط داراي يك گنبد كاشي ‌ كاري و دو منار ة بلند خواهد ‌ بود و تز ئ ينات داخلي مسجد هم از روي نقشه ‌ هاي شرقي و غربي انجام خواهد ‌ گرديد‌‌‌.".
در دي ماه سال 1336مسئولين ساخت مسجد اظهار داشتند:
" ساختمان مسجد دانشگاه در حال پيشرفت است و در مرداد ماه سال آينده‌‌، ساختمان گنبد و سفت‌کاری مسجد‌، به‌ کلّی پايان مي‌يابد و البته مدتی هم صرف کاشی‌کاری و تز ئينات مسجد خواهد‌شد‌.
اين تز ئينات با کمک ادارة ساختمان دانشگاه و پنج نفر از اساتيد قديمی که در فنّ تعمير و تز ئين مساجد‌‌، مهارت دارند‌، صورت خواهد‌گرفت‌. به‌طور ‌کلی‌، ساختمان مسجد دانشگاه از هر جهت با ساير ساختمان‌ها فرق دارد‌‌. نقشة اين مسجد طوری ساخته شده که تاکنون در ايران سابقه نداشته‌. قبلة اين مسجد در ابتدا کج بود و مهندسين که نقشة ساختمان را تهيه کرده‌اند برای رفع اين نقص از مسجد امام اصفهان تقليد کردند‌‌. به‌ترتيبی که کجی قبله‌، به‌هيچ‌وجه در ساختمان‌، مشاهده نمي‌شود‌. ساختمان مسجد دانشگاه 2200 متر‌مربع می‌باشد‌."
در تاريخ 27/7/1339 مقاله اي در " اطلاعات جوانان " در اعتراض به تكميل نشدن ساختمان مسجد دانشگاه به چاپ رسيد. متن اين مقاله به اين شرح است:
"چند سال پيش سروصدا بپا كردند و بوق و كرنا زدند كه دانشگاه تهران هم‌‌‌، مثل ساير دانشگاه‌هاي بزرگ جهان مي‌خواهد عبادتگاه و مسجد داشته‌باشد و بالاخره طيّ تشريفاتي‌‌‌، اولين كلنگ ساختمان مسجد دانشگاه را به‌ زمين زدند‌‌‌. بعد از آن دومين كلنگ و سومين كلنگ هم زده‌شد و مسجد به‌سرعت جلو آمد‌‌‌. ساختمان آن هم واقعاً تماشايي بود‌‌‌. با اين طرح و نقشة جالب و مواد و نحوة ساختماني كه انتخاب كرده‌بودند‌‌‌، ساختمان اين مسجد اصلاً يك كار جالب بشمار مي‌آمد‌‌‌. مدتي ساختمان پيشرفت كرد‌‌‌، بعد نيمه‌كاره ماند‌‌‌. دوباره دست به كار شدند‌‌‌، باز هم نيمه‌كاره ماند و بالاخره بعد از چند بار آغاز و اتمام‌‌‌، مسجد هم‌چنان‌ نيمه‌كاره است و در حالي ‌كه چيزي از ساختمانش نمانده و اسكلت بتوني آن كاملاً به ‌پايان رسيده‌است‌‌‌، آن‌ را همين‌طور نيمه‌كاره گذاشته‌اند‌‌‌.
اين‌جا يك سؤال موجود است‌‌‌: آيا دانشگاه‌‌‌، مسجد مي‌خواهد يا نه؟ خوب اين اختراع ما نيست‌‌‌. تمام دانشگاه‌هاي بزرگ دنيا عبادتگاه دارند و در نقشة دانشگاه ما هم‌‌‌، از روز اول‌‌‌، مسجد منظور‌شده و بايد ساختمان آن‌كه نزديك به ‌اتمام است‌‌‌، كامل شود‌‌‌.
چرا نمي‌گذارند مسجد دانشگاه ساخته شود؟ چه كسي مانع اين‌كار است و ساختن اين مسجد با عقايد چه كسي منافات دارد؟ ما به‌ شايعاتي كه در اين‌باره ورد زبان‌ها است اشاره‌اي نمي‌كنيم‌‌‌، فقط بر اساس منطق و عقل سليم مي‌بينيم‌‌‌، در حالي ‌كه دانشگاه‌‌‌، در چندين نقطه و حتي دو قدم پايين‌تر از همين مسجد كارهاي ساختماني را كه نشان‌دهندة وجود اعتبار ساختماني است‌‌‌، شروع كرده‌است‌‌‌، نيمه‌كاره‌ماندن مسجد‌‌‌، به‌ دليل بي‌مزه و تكراري "نبودن اعتبار" نمي‌تواند‌ باشد‌‌‌. وقتي اعتبار هم‌‌‌، موجود بود‌‌‌، چه چيزي مانع ساختن مسجد بود؟ و چه كسي از پيشرفت اين‌كار جلوگيري مي‌كند؟
فعلاً فقط اظهار اميدواري مي‌كنيم ساختمان مسجد دانشگاه كه به ‌هردليل‌‌‌، اعم از دلايل مالي‌‌‌، فني‌‌‌، اعتباري و مذهبي نيمه‌تمام مانده‌است‌‌‌، به‌زودي تكميل بشود‌‌‌."
به علت ركود ايجاد شده در ساخت مسجد دانشگاه، در بهمن ماه سال 1339 در دانشكده هاي فني، پزشكي و علوم براي دانشجويان نمازخانه موقت دائر شد.
سرانجام در تاريخ 22 مهر ماه سال 1345 مسجد دانشگاه تهران افتتاح شد
در تاريخ 15/10/1345 به ‌دستور آقاي دکتر اقبال، رييس هيأت مديره و مديرعامل شرکت ملي نفت ايران، مبلغ ششصد ‌هزار ريال از طرف شرکت ملي نفت ايران براي نصب يک چلچراغ بزرگ در مسجد دانشگاه در اختيار دانشگاه تهران گذاشته‌شد‌‌‌‌





معرفي فضاهاي مسجد
ورودي :مسجد داراي دو ورودي به حياط اصلي و دو ورودي به حياط فرعي است. اين دو حياط توسط يك ورودي با هم در ارتباطند .
حياط :مسجد داراي يك حياط اصلي است كه در حال حاضر در جهت شبستان و مسقف مي باشد و از آن براي خواندن نماز نيز استفاده ميشود، و نيز داراي يك حياط فرعي است كه مربوط به عملكرد هاي جانبي است.
شبستان : مسجد داراي يك شبستان است كه حدود يك سوم آن متعلق به خواهران بوده وبقيه به برادران تعلق دارد.
فضاي فرهنگي :مسجد داراي يك مجموعه اداري- فرهنگي است كه شامل دو قسمت خواهران و برادران مي باشد. ورودي قسمت خواهران در سمت شمال شرقي حياط اصلي وورودي قسمت برادران در سمت جنوب غربي آن ودر كنار حياط فرعي ودر ارتباط با آن مي باشد
ويژگي هاي معماري مسجد
اين مسجد متعلق به دوران پهلوي است و عليرغم برخورداري از عناصري چون مناره و گنبد، سبك معماري آن ازنظر فرم، فضا و مصالح متفاوت با سبك سنتي است.
منظر ونشانه شناسي شهري: مسجد به صورت تك بنا وبا دو مناره نسبتاًَ بلند استوانه اي و اختلاف مصالح با ديگر ساختمان هاي دانشگاه، كاملاًَ قابل تشخيص است.
جهت گيري حجم به سمت قبله : حجم كلي مسجد نسبت به خيابان هاي ارتباطي دانشگاه تغيير جهت داده و در سمت قبله قرار گرفته است.
هندسه وفضاي شبستان :پلان شبستان مربع وبا جهت گيري فضايي يكسان مي- باشد اما عواملي چون ووروديهاي رو به قبله و تو رفتگي هاي ورودي اصلي، تأكيد بر جهت قبله نموده اند.
نحوه وجهت نور گيري :نورگيري شبستان يكي از طريق درب ورودي اصلي شبستان و ديگر از طريق پنجره هاي زير گنبد تأمين ميشود.
مصالح و تزئينات خارجي :بدنه ها عموماًَ داراي پوشش سنگي دوتيشه ومناره ها داراي پوشش سنگ باد بر با كتيبه به خط بنايي هستند. ستون هاي حياط بتني بوده و بالاي ديوار حياط كتيبه كاشي كاري شده به خط ثلث ديده مي شود.
مصالح و تزئينات داخلي شبستان :ديوارها داراي پوشش سنگي، گنبد وسقف گچي وبه رنگ سفيد، محراب كاشي كاري شده، با طرح گل وگياه و خط، ستون ها گچي وستون هاي كاشي كاري با طرح هاي اسليمي مي باشد.
پوشش شبستان :مسجد داراي يك گنبد در مركز و سقف مسطح در اطراف گنبد مي باشد. گنبد و ستون هاي مورب داراي سازه فلزي وسقف مسطح با ستون هاي مربوطه داراي اسكلت بتني مي باشد.

مسجد پادشاهی

مَسجـِدِ پادْشاهی (بادشاہی مسجد) یا مسجدِ عالَمگیری، در شهر لاهور پاکستان از بزرگترین مسجدهای جهان به شمار می‌آید.ساخت این مسجد در لاهور به فرمان پادشاه گورکانی اورنگ‌زیب عالمگیر (حکومت: ۱۰۶۸ـ ۱۱۱۸ ق.) و با اختصاص سه میلیون (سی لک) روپیه برای آن آغاز شد.





کتیبه فارسی بالای درِ ورودی مسجد به خط ثلث و نستعلیق است خبر می‌دهد که ساخت این مسجد در سال ۱۰۸۴ ق. توسط برادر رضاعی اورنگ‌زیب، مظفرحسین معروف به فدائی خان کوکه، به پایان رسیده‌است.

مسجد کره درون مکعب

این مسجد به وسیله پوسته های فولادی ساخته شده و مکان مقدس دعا در داخل کره می باشد.StudiOZ مسجدی در شهرداری کایسری ترکیه طراحی کرده است زیرا به لحاظ تاریخی مساجد ترکی به بالاترین پتانسیل خود در طراحی رسیده است.از آنجایی که در مساجد از یک گنبد در بالای یک فرم مربعی استفاده شده است معمار از سعی کرده است تا پایدارترین فرم را ایجاد کند.









این مسجد از پوسته ای با الگوی فولاد بر اساس مفهوم نقطه تا بینهایت ساخته شده است.مکان نماز گزاردن در داخل کره ای ایجاد شده است که دارای ظرفیت زیادی میباشد.
پروژه : Sphere In Box Mosque
طراح : StudiOZ
کارفرما : Kayseri Municipalit
مساحت : ۸۰۰۰m2

مسجد کره درون مکعب

این مسجد به وسیله پوسته های فولادی ساخته شده و مکان مقدس دعا در داخل کره می باشد.StudiOZ مسجدی در شهرداری کایسری ترکیه طراحی کرده است زیرا به لحاظ تاریخی مساجد ترکی به بالاترین پتانسیل خود در طراحی رسیده است.از آنجایی که در مساجد از یک گنبد در بالای یک فرم مربعی استفاده شده است معمار از سعی کرده است تا پایدارترین فرم را ایجاد کند.









این مسجد از پوسته ای با الگوی فولاد بر اساس مفهوم نقطه تا بینهایت ساخته شده است.مکان نماز گزاردن در داخل کره ای ایجاد شده است که دارای ظرفیت زیادی میباشد.
پروژه : Sphere In Box Mosque
طراح : StudiOZ
کارفرما : Kayseri Municipalit
مساحت : ۸۰۰۰m2

مسجد جامع شهرك قدس - تهران

محل : شهرك قدس (غرب) – بولوار فرحزادي
مساحت زمین : 56000 متر مربع
سطح زیر بنایی مذهبی و تجاري : 21000 متر مربع
طراح : مهندسین مشاور معماري فضا

طراحی مسجد شهرك قدس تهران
در برنامه فیزیکی پروژه علاوه بر طراحی مسجد ، مجموعه اي تجاري نیز به عنوان موقوفه مسجد در نظر گرفته شده است و درطرح
کلی عملکرد مذهبی و تجاري کاملا از یکدیگر مجزا گردیده اند محوطه وسیع جلوي مجموعه تجاري عرصه اي رابراي نمود هرچه
بیشتر مسجد به وجود آورده است. مجموعه تجاري به صورت دیواره اي ساده و منحنی شکل به عنوان زمینه اي براي مسجد
طراحی شده است .
فضاهاي مجموعه مسجد شامل شبستان اصلی ، چهار سالن اجتماعات با ظرفیت هاي 300 تا 100 نفر ، حوزه علمیه ، کتابخانه
و سایر فضاهاي جنبی است .
معیارهاي کلی طراحی مسجد:
در طراحی مسجد سعی شده است که فضایی با ویژگی هاي زیر ایجاد گردد:
- داراي روحیه مذهبی ؛
- به وجود آورنده حس وحدت ، حضور و تمرکز درنمازگزاران ؛
- بی پیرانگی و خلوص ؛
نشانه هاي فرهنگی : نمادها و فرم هاي سنتی
در طراحی مسجد از خصوصیات اساسی معماري گذشته شامل هندسه ، ریتم و سلسله مراتب ، و همچنین نمادهاي معماري
ایرانی – اسلامی که با ساختار ذهنی عامه مردم نیز منطبق باشد به صورتی نو استفاده شده است . این روش برخورد با میراث
گذشته داراي ویژگی زیر است :
-1 بهره گیري از فرم ها و نمادهاي گذشته با دیدي خلاقانه و بدون پیروي مطلق از الگوهاي قدیمی ، به صورتی که به حکمت
موجود در ساخت و ساز مجموعه لطمه اي وارد نسازد .
-2 اغراق نکردن در استفاده از ستون ها و جرزها براي ایجاد روحیه مذهبی
-3 عدم استفاده از مصالح تزئینات به شکل کاملا سنتی
-4 استفاده از اجزاي سنتی مانند: حیاط ، گنبدخانه ، شبستان هاي جانبی و مناره.

ویژگی هاي معماري بنا
-1 تبعیت فضاهاي اصلی مسجد از هندسه منظم و راست گوشه و طراحی فضاهاي جنبی (مانند حوزه علمیه ، صندوق قرض
الحسنه ، بخش فرهنگی و کتابخانه) با هندسه اي متناسب با پتانسیل هاي زمین که مثلثی شکل بوده است و اختلاف سطح
بسیار زیادي دارد .
-2 پرهیز ازتعدد نقاط عطف و استفاده از تقارن درطراحی شبستان براي ایجاد تمرکز درنماگزاران.
-3 استفاده از جاذبه هاي بصري موجود در محیط در قالبی هماهنگ و سازماندهی شده .
-4 استفاده از روشنایی یکنواخت و ملایم و نورهاي غیرمستقیم .
-5 حجم نماي مسجد به گونه اي طراحی شده است که در عین درونگرا بودن ، نقش عنصري شاخص را نیز در شهر ایفا کند.
-6 تنظیم سلسله مراتب عرصه ها به صورت متعادل و بدون ایجاد دسترسی هاي پیچیده و مبهم.
-7 استفاده از گنبد بتنی با فرمی متناسب با ویژگی هاي مصالح و روش ساخت با خیز کم و درتضاد با سردر رفیع .

 

مسجد و مدرسه سپهسالار (شهید مطهری)

مسجد و مدرسه سپهسالار (شهید مطهری) نخستین و بزرگ‌ترین مسجد و مدرسه عالی در تهران است.
معماری این مسجد از نزدیک‌ترین تلفیق‌ها میان معماری ایرانی و معماری مساجد استانبول است. مسجد سپهسالار گنبد ویژه‌ای دارد؛ تعداد مناره‌های بیش از اندازه متداول آن که حدود 10 مناره است و گنبد دو گوش خوابیده‌اش نشان از سبک معماری مساجدترکیه دارد.



کارشناسان معماری معتقدند که این بنا با بهره‌گیری از کاشی‌کاری‌ها و مجموعه هنرهای معماری دوره قاجار طراحی و ساخته شده است.
در سال ۱۲۹۶ قمری میرزا حسین خان سپهسالار دستور ساخت مسجدی را داد که اکنون، از زیباترین بناهای شهر تهران به شمار می‌رود.
طراحی مسجد را ممتحن‌الدوله به عهده گرفت و معمار آن حاج حسن قمی بود. ساخت هسته اصلی بنا نزدیک به 5 سال به طول انجامید.
در دوره‌های بعدی‌، تکمیل بخش‌هایی از مسجد همچنان ادامه یافت که در سال ۱۳۲۰، در محل گل‌خانه قدیمی‌، تالاری ساخته شد که امروز مجموعه دارالقرآن است‌.
در سال ۱۳۴۲، استاد لرزاده تغییراتی در شبستان زمستانی ایجاد کرد و در سال ۱۳۷۵ ، نیز مهندس سعیدی گنبد اصلی را مرمت کرد.
وجه دیگری که به این مجموعه اهمیتی دو چندان می‌بخشد کتابخانه‌ مسجد است که در سال ۱۲۹۷ قمری، سپهسالار با خرید کتابخانه‌ ۴۰۰۰ نسخه‌ای اعتضادالسلطنه آن را پایه‌گذاری کرد.
هم اینک، گنجینه‌ای با بیش از ۴۲۰۰ کتاب خطی به خط مؤلفان و نزدیک به ۱۰۰۰۰ کتاب چاپ سنگی در این کتابخانه‌ موجود است‌.
این بنا دارای 3 ورودی در بخش شمالی بوده که به علت احداث کتابخانه ملی توسط مهندس سیحون در سال 1342 مسدود و ارتباط این قسمت از بنا با باغ بهارستان قطع شد.



ورودی اصلی این مسجد با عقب نشینی نسبت به پیاده رو از الگوی جلوخان تبعیت کرده و ورودی شرقی نیز چنین الگویی را به صورت ساده تری داراست.
از ویژگی‌های مهم فضای مسجد سپهسالار، که در واقع یکی از برجسته‌ترین ابداعات معماری قاجاری نیز به شمار می‌رود، وجود مهتابی‌ها و بهارخواب‌های وسیع در طبقه فوقانی است‌.
بعد از انقلاب اسلامی، مسجد و مدرسه سپهسالار به مدرسه عالی شهید مطهری تغییر نام یافت.
مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری میزبان بسیاری از مراسم مهم مذهبی، کشوری و لشکری است و به این اعتبار می‌توان آن را بنای یادمانی دانست که در تحولات سیاسی یک‌صد ساله اخیر مطرح بوده است.

 

مسجد ذوالفقار - اصفهان

مسجد ذوالفقار در بازار و در محله نیم آورد اصفهان قرار دارد
این مسجد در محله نیماورد قرار دارد که در زمان صفویه یکی از محلات آباد و پرجمعیت اصفهان بوده است.
مسجد ذوالفقار در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی دومین حکمران این سلسله ساخته شده است.
کتیبه‌ای که به خط ثلث با کاشی سفید معرّق بر زمینه لاجوردی بر سر در مسجد نوشته شده به نام شاه طهماسب و ذوالفقار که اسم مسجد است اشاره کرده و تاریخ آن نیز سال 950 هجری قمری است.
خطاط این کتیبه محمد سیاوش است. در این کتیبه نام شیخ محمد صفی که بانی مسجد بوده است نیز آمده است.
بر در قدیمی مسجد ذوالفقار به خط ثلث برجسته اشعاری در مدح و ستایش حضرت رسول (ص) و حضرت علی ابن ابیطالب (ع) منقور است.
بربالای کتیبه سردر مسجد لوح سنگی سیاه رنگی نصب شده که با خط ثلث برجسته عباراتی روی آن نوشته شده است.

لوح بزرگتری نیز به رنگ سیاه در ایوان جنوبی نصب شده است. تاریخ این لوح سال 1037 قمری آخرین سال سلطنت شاه عباس اول است و مفاد آن بخشودگی مالیات برخی اصناف می‌باشد.
نقش کتیبه‌ها به غیر از مفهوم مذهبی آن، زیبایی خاصی به این اثر بخشیده است. در مسجد جامع اصفهان نیز از این گونه کتیبه‌ها که از بخشودگی مالیاتی حکایت می‌کند، دیده می‌شود.
شاید پادشاهان صفوی بدین گونه می‌خواستند حمایت اصناف را به سوی خود جلب کنند تا بدین وسیله بر مدت فرمانروایی‌شان بیفزایند.
مسجد و مدرسه و حمام ذوالفقار هنگامی در اصفهان ساخته شد که هنوز این شهر پایتخت نشده بود.
این نکته بیانگر این مطلب است که شهر اصفهان حتی در زمانی که مرکز حکومت نیز نبود مهم و آباد بود و حکّام و امراء و بزرگان کشور به آن توجه مخصوص داشتند.

مسجد امام علی علیه السلام یا مسجد سلطان سنجر - اصفهان

بنای تاریخی و ارزشمند مسجد علی در حقیقت بنایی است که ریشه ای سلجوقی دارد و نام بنا در آن عصر مسجد سلطان سنجر یامسجد سنجریه بوده است. این مسجد در خیابان هارونیه و در مجاورت مقبره ی هارون ولایت واقع گشته است.



مناره ای که در کنار این مسجد قرار دارد، متعلق بودن آن به عصر سلجوقی را اثبات می کند. بعد از ویران شدن مسجد به دلیل قدمت در سال 929 هجری قمری، و در زمان شاه اسماعیل اول، فردی به نام میرزا شاه حسین وزیر مسجد کنونی را جایگزین کرده و تنها بخشی که هنوز از دوره سلاجقه باقی مانده همان مناره می باشد که در بطن مسجد علی قرار گرفته است.

بنای کنونی مسجد با نقشه ای چهار ایوانی ساخته شده و دارای سردر، صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستان تابستانی و زمستانی است که با تزیینات زیبای کاشی معرق، مقرنس کاری و کتیبه های تاریخی مزین شده اند.

سردر ورودی مسجد در ضلع غربی آن واقع شده و دارای کتیبه ای تاریخی است که با خط ثلث بر روی کاشی آبی نام پادشاه وقت و بانی ساختمان و سال اتمام آن را با خط شمس الدین تبریزی در بر دارد.



خوش ترکیب ترین و سالم ترین مناره مرتفع شهر اصفهان
این مناره متشکل از سه بخش است که از پائین به بالا نازکتر و کوتاهتر می شود
ارتفاع مناره حدود 40 متر است. دارای 4 کتیبه به خط کوفی است که سه کتیبه با کاشی و یکی با آجر تراشیده شده است.
جالبترین مناره موجود در اصفهان مناره مسجد علی است سیاحان و جهانگردان و محققین بسیاری در باره آن مطلب نوشته اند. مشهورترین آنها پیترو دولاواله،‌ ژان شاردن، اوژن فلاندن، پاسکال کُسْتْ، مادام دیولافوآ،‌ پرفسور هرتسفلد و دیگران می باشند.

به هر حال برخی از محققین این مناره رفیع و زیبا را متعلق به هارون ولایت می دانند، در حال حاضر این مناره جزء مسجد علی است. اما آنچه محقق است اینکه این مناره در زمان سلجوقیان ساخته شده است. مناره مسجد علی متشکل از سه بخش است. که از پایین به بالا نازکتر و کوتاهتر می شود ارتفاع مناره در حدود 40 متر است.
مناره مسجد علی دارای 4 کتیبه به خط کوفی مربع است. سه تا از این کتیبه ها با کاشی آبی رنگ و چهارمی که پایین تر از سه کتیبه دیگر است با آجر تراشیده ساخته شده است. در سه کتیبه اول عبارات مذهبی به صورت تکرار نوشته شده اما در چهارمین کتیبه آیه 16 از سوره آل عمران آمده است. سال ساخت مناره مسجد علی دقیقاً معلوم نیست. اما کارشناسان سال ساخت آن را بین سالهای 515 تا 525 هجری قمری می دانند.
منبع: پرتال شهر اصفهان